Veel mensen beseffen het niet, maar onder hun voeten bevindt zich misschien wel meer tuin dan daarboven.
Voor tuinierveteraan Romke van de Kaa is de essentie van het tuinieren het ervaren van de hele wereld, en dus ook van die onderwereld van de tuin: een soort tegentuin, zoals hij het noemt.
Tuinieren wordt vaak gezien als een zaak van taken en plichten, van dwingende voorschriften, maar Van de Kaa houdt daar niet van.
Hij wil niet zijn tuin bewaken als een plantendomein waar ieder dier een indringer is.
Als voormalig kweker en tegenwoordig publicist in binnen- en buitenlandse kranten en tijdschriften, pleit hij ervoor de tuin te zien als een samenspel van flora en fauna, waarbinnen beiden zijn geëvolueerd.
Een microkosmos van planten en dieren.
Onderzoeken in de tuin
Werken in de tuin, en zeker ook zitten in de tuin, brengt je dichter bij die wereld.
Wieden wordt vaak als geestdodend gezien, maar Van de Kaa vindt dat juist geestverruimend.
Hij beseft dat planten maar voor de helft boven de grond staan en onder de wereld van bloemen en insecten ziet hij een spiegelwereld vol schimmels en microben, die er vaak uitzien alsof ze uit een sciencefictionfilm komen.
De studie naar het leven in de bodem is nog maar net begonnen, nu we eindelijk de technische mogelijkheden zoals elektronenmicroscopen en DNA-technieken hebben.
Onder ons grasveld vol madeliefjes en paardenbloemen blijkt een gigantisch netwerk dag en nacht actief te zijn.
Zoals Van de Kaa opmerkt: onder de grond is het drukker dan daarboven.
Als een ontdekkingsreiziger beschrijft hij de ondergrondse gangen en ruimtes, en de fascinerende bewoners ervan.
Die kennis is belangrijk voor tuinliefhebbers.
Kennis van bacterieën helpt bij het maken van een goede composthoop, en met wat inzicht in het gedrag van aaltjes kan je bodemmoeheid bestrijden door het planten van afrikaantjes.
Verbinding en samenwerking
Belangrijker nog, je gaat beseffen dat het onder de bodem niet draait om de overleving van de sterkste, maar om samenwerking.
Planten worden door bacterieën bevoorraad met voedingsstoffen, de schrijver noemt deze samenwerking tussen plant en bacterie dan ook een ‘gelukkig huwelijk’.
Bacterieën werken ook samen met schimmels om fosfaten naar de planten te transporteren.
De netwerken van bodemschimmels zijn wonderbaarlijk.
Bijna alle planten ter wereld zijn met elkaar verbonden door schimmels die fungeren als een soort uitbreiding van de wortels.
Functie
Niet alle schimmels werken samen, er zijn er die planten vernietigen en andere organismen opeten.
Toch hebben alle bewoners onder de grond hun nut.
De activiteiten van wormen in de tuin zijn minstens even belangrijk als die van de tuinier.
Slakken zijn een noodzakelijke schakel in het ecosysteem, en veel kevers zijn nuttig.
Mieren houden de bodem luchtig en vervoeren plantenzaden naar alle hoeken van de tuin.
In feite, besluit hij zijn leerzame en onderhoudende boek, moet de grond zo veel mogelijk met rust gelaten worden.
De auteur
Romke Van de Kaa schreef talloze boeken, waaronder Buiten de perken, Alles kan wachten en Verwilderen.
Samen met Paul Geerts maakt hij elk jaar De tuinscheurkalender.
Artikelen en filmpjes zijn te vinden op zijn website.
De onderwereld van de tuin stond op de shortlist voor de Jan Wolkersprijs 2021.
| Titel | De onderwereld van de tuin: van microbe tot mol |
| Van | Romke van der Kaa |
| Uitgever | Atlas Contact |
| ISBN | 9789045042084 |
| Verschenen | juli 2020 |
| Prijs | 21,00 |
| Kopen | Hier |