Top 10 bij- en vlindervriendelijke planten

De keuze voor bij- en vlindervriendelijke planten voor je tuin of balkon is groot!

Je kan je tuin of balkon naar je eigen smaak inrichten, en tegelijkertijd een fijne leefruimte creëren voor bijen, vlinders en andere insecten.

Een paar aandachtspunten om in gedachten te houden:

  • Zorg jaarrond voor bloeiende planten in je tuin of op je balkon, zodat insecten altijd aan voedsel kunnen komen. Plant dus óók bloeiende planten voor het vroege voorjaar of late najaar.

  • Kies als het kan (ook) voor inheemse soorten, hier zijn onze Nederlandse insecten het meest blij mee. Inheemse planten komen van nature in Nederland voor, dus zonder menselijke invloed, in het wild. Wanneer een plant al lange tijd in Nederland voorkomt en zichzelf kan handhaven noemen we die plant ook inheems.

    Cultivars zijn varianten van wilde planten die zijn gese­lecteerd op bepaalde wenselijke eigenschappen (bijv. hun kleur) en door teelt worden vermeerderd.

    Inheemse soorten passen beter bij ons klimaat en grond en gedijen daardoor beter. Ze groeien sneller en zijn minder vatbaar voor ziektes. Ook zijn de insecten ermee bekend en kunnen ze beter met ze overweg.

    Het is niet erg om cultivars in je tuin te hebben, maar zorg ervoor dat het in balans is met inheemse planten. Veel insectensoorten zijn namelijk afhankelijk van inheemse soorten voor hun overleving.

    We hebben een * geplaatst bij de inheemse soorten in de lijsten hieronder.

  • Kies planten die bij het grondtype van je tuin passen.

  • Zorg voor variatie: smaken verschillen, en elk beestje heeft weer een andere voorkeur.

  • Zorg voor structuur verschillen in je tuin: bloemen op verschillende hoogtes. Vlinders oriënteren zich aan de hand van planten, net als wij dat met gebouwen doen.

  • Als je de ruimte hebt, plant dan grote groepen van één soort bij elkaar, dit is aantrekkelijker voor bijen. Vaak moeten bijen even leren hoe ze een bepaalde bloem moeten ‘behandelen’, en dan is het voor hen gemakkelijk dat je een grote groep hebt staan.

  • Maai je gazon niet te vaak en laat ook daar bloemen in groeien. Zodat de bijen je gazon als een oase ervaren, en niet als een kale woestijn.

  • Kies voor biologische zaden, bollen en planten, van natuurvriendelijke kwekers. Veel planten die je in het tuincentrum kunt kopen zijn zó doorgekweekt, dat vlinders en bijen er niets meer aan hebben. Ze hebben bijvoorbeeld geen meeldraden meer, en produceren amper nectar.

    Uit de uitzending van de Keuringsdienst van waarde over bijvriendelijke planten bleek ook dat 11 van de 16 bijvriendelijke planten uit tuincentra insecticiden bevatten, waarvan 60% zeer schadelijk voor bijen. Dat wil je natuurlijk niet!

  • Wees niet te streng voor onkruid: veel van deze planten zijn heel nuttig voor bijen, vlinders, en andere insecten!

Lees voor een uitgebreide uitleg ook ons stukje Tips voor een bij- en vlindervriendelijk tuin en balkon.

Hieronder vind je een aantal plantenlijsten – samengesteld door onder andere de Vlinderstichting – om je te inspireren.

Ze zijn georganiseerd op verschillende thema’s, zoals het seizoen waarin ze bloeien of het type plant: bijvoorbeeld bodembedekkers, bollen, of bomen.

De favoriete planten van Martin Stevens (Kwekerij Kas&Co van inheemse planten, schrijver van o.a. Tuinieren met wilde planten), Caspar Janssen (journalist en schrijver van o.a. Het bijenbalkon) en vlinderman Nicky Castricum (Vlindertuin Mot in Mokum) staan er ook tussen!

* = inheems

Top 10 planten in drie seizoenen

VoorjaarZomerNajaar
1. Winterheide (Erica)1. IJzerhard (Verbena bonariensis)1. Koninginnenkruid (Eupatorium) *
2. Gevlekt longkruid (Pulmonaria officinalis) *2. Kattenkruid (Nepeta)2. Herfstanemoon (Anemone)
3. Sleedoorn (Prunus spinosa) *3. Struikveronica (Hebe pinguifolia )3. Hemelsleutel (Hylotelephium telephium) *
4. Blauwe druifjes (Muscari botryoides)4. Vlinderstruik (Buddleija)4. Gele zonnehoed (Rudbeckia)
5. Zoete kers (Prunus avium) *5. Vlambloem (Phlox)5. Ijzerhard (Verbena bonariensis)
6. Wilg (Salix) *6. Dropplant (Agastache)6. ‘Blauwe’ ooievaarsbek (Geranium Rozanne)
7. Fruitbomen, zoals appel / pruim (Malus/Prunus)7. Lavendel (Lavandula)7. Azuren monnikskap (Aconitum carmichaelii)
8. Paardenbloem (Taraxacum officinale) *8. Zonnehoed (Echinacea)8. Rode duizendknoop (Persicaria amplexicaulis)
9. Damastbloem (Hesperis matronalis)9. Wilde Marjolein (Origanum vulgare) *9. Vlasbekje (Linaria vulgaris) *
10. Scheefbloem (Iberis sempervirens)10. Koninginnenkruid (Eupatorium cannabinum) *10. Boerenwormkruid (Tanacetum vulgare) *
Zonnekruid (Helenium) en Ijzerhard (Verbena)

Top 10 nectarplanten door het jaar heen

Winterheide (Erica)maart
Sneeuwbal (Viburnum)april
Judaspenning (Lunaria annua)mei
Lavendel (Lavandula)juni-juli
Ijzerhard (Verbena bonariensis)juni-september
Vlinderstruik (Buddleija)juli-augustus
Koninginnenkruid (Eupatorium) *juli-september
Hemelsleutel (Hylotelephium telephium) *augustus-september
Herfstaster (Aster ageratoides)september-oktober
Klimop (Hedera helix) *oktober-november

Top 10 bodembedekkers

Bodembedekkers in de zonBodembedekkers in de schaduw
1. Schildzaad (Alyssum) *1. Kruipende smeerwortel (Symphytum grandiflorum)
2. Aubretia (Aubretia)2. Dikkemanskruid (Pachysandra terminalis)
3. Marjolein (Origanum vulgare) *3. Goudaardbei (Waldsteinia ternata)
4. Kruipklokje (Campanula poscharskyana)4. Kruipend zenegroen (Ajuga reptans) *
5. Scheefbloem (Iberis sempervirens)5. Kaukasisch vergeet-mij-nietje (Brunnera macrophylla)
6. Brunel (Prunella grandiflora)6. Rotsooievaarsbek (Geranium maccrorhizum)
7. Verschillende soorten Ooievaarsbek (Geranium)7. Lievevrouwebedstro (Galium odoratum) *
8. Ezelsoor (Stachys byzantina)8. Gevlekte en gele dovenetel (Lamium maculatum en L. galeobdolon) *
9. Gamander (Teucrium) *9. Boshyacint (Hyacinthoides non-scripta)
10. Verschillende soorten tijm (Thymus)10. Grote maagdenpalm (Vinca major)

Top 10 planten in het gazon

1. Witte klaver ( Trifolium repens) *
2. Rode klaver (Trifolium pratense) *
3. Paardenbloem (Taraxacum officinale) *
4. Madeliefje (Bellis perennis) *
5. Gewone brunel (Prunella vulgaris) *
6. Gewone ereprijs (Veronica chamaedrys) *
7. Pinksterbloem (Caramine pratensis) *
8. Kruipende boterbloem (Ranunculus repens) *
9. Boerenkrokus (Crocus tommasinianus)
10. Hondsdraf (Glechoma hederacea) *
kruidenrijk grasveld
kruidenrijk grasveld

Top 10 heesters en bomen

HeestersBomen
1. Sleedoorn (Prunus spinosa) *1. Wilg (Salix) *
2. Meidoorn (Crataegus) *2. Linde (Tilia) *
3. Vuilboom (Rhamus frangula) *3. Zoete kers (Prunus avium)
4. Peperboompje (Daphne mezereum) *4. Wilde appel (Malus sylvestris)
5. Gewone braam (Rubus fruticosus)5. Peer (Pyrus communis)
6. Siertrosbes of Rode ribes (Ribes sanguineum)6. Pruim (Prunus)
7. Gele kornoelje (Cornus mas) *7. Japanse sierkers (Prunus serrulata)
8. Wilde liguster (Ligustrum vulgare) *8. Krentenboom (Amelanchier)
9. Klimop (Hedera helix) *9. Schijnels (Clethra alnifolia)
10. Hulst (Ilex aquifolium) *10. Zevenzonenboom (Heptacodium miconioides)

 

Top 10 bollen

1. Boerenkrokus (Corcus tommasinianus) en bonte krokus (Crocus vernus)
2. Look (Allium)
3. Blauwe druifjes (Muscari botryoides)
4. Voorjaarshelmbloem (Corydalis cava)
5. Winterakoniet (Eranthis hyenalis)
6. Gewone vogelmelk (Ornithogalum umbellatum) *
7. Herfsttijloos (Colchicum autumnale) *
8. Daslook (Allium ursinum) *
9. Sneeuwklokje (Galanthus nivalis)
10. Bosanemoon (Anemone nemorosa) *

Top 6 Planten voor een tuinafscheiding

HeggenKlimplanten voor schutting
Liguster (Ligustrum) *Heggenrank (Bryonia dioica) *
Sleedoorn (Prunus spinosa) *Boslathyrus (Lathyrus sylvestris) *
Meidoorn (Crataegus) *Brede lathyrus (Lathyrus latifolius)
Vuurdoorn (Pyracantha)Klimop (Hedera helix) *
Vuilboom (Rhamnus fringula) *Kamperfoelie (Lonicera periclymenum)
Haagbeuk (Carpinus betulus) *Wilde wingerd (Parthenocissus quinquefolia)

Top 10 wilde planten van Martin Stevens (willekeurige volgorde)

Prachtklokje (Campanula persicifolia) *
Wilde marjolein (Origanum vulgare) *
Knoopkruid (Centaurea jacea) *
Gevlekte dovenetel (Lamium maculatum) *
Beemdooievaarsbek (Geranium pratense) *
Lange ereprijs (Veronica longifolia) *
Ruige leeuwentand (Leontodon hispidus) *
Beemdkroon (Knautia arvensis) *
Muskuskaasjeskruid (Malva moschata) *
Gewone margriet (Leucanthenum vulgare) *

Top 10 vlinderplanten van Nicky Castricum (willekeurige volgorde)

Judaspenning (Lunaria annua) *
Damastbloem (Hesperis matronalis) *
Klaver (Trifolium) *
Wikke (Vicia) *
Vuilboom (Rhamnus)*
Brandnetel (Urtica)*
Struikklimop (Hedera helix ‘Arborescens’) *
Walstro (Galium) *
Wilg (Salix) *
Paardenbloem (Taraxacum officinale) *

Top 20 balkonplanten van Caspar Janssen (willekeurige volgorde)

Wilde Marjolein (Origanum vulgare) *
Gevlekt longkruid (Pulmonaria officinalis) *
Grote tijm (Thymus pulegioides) *
Beemdkroon (Knautia arvensis) *
Dagkoekoeksbloem (Silene dioica) *
Echte koekoeksbloem (Silene flos-cuculi) *
Ruig klokje (Campanula trachelium) *
Smeerwortel (Symphytum officinale) *
Beemdooievaarsbek (Geranium pratense) *
Herfstaster (Aster ageratoides)
Duifkruid (Scabiosa columbaria) *
Grote centaurie (Centaurea scabiosa) *
Slangenkruid (Echium vulgare) *
Gewone margriet (Leucanthemum vulgare) *
Grote leeuwenbek (Antirrhinum majus) *
Hemelsleutel (Hylotelephium telephium) *
Prachtanjer (Dianthus superbus) *
Veldsalie (Salvia pratensis) *
Muskuskaasjeskruid (Malva moschata) *
Wild kattenkruid (Nepeta cataria) *

Top 10 onkruidsoorten

Brandnetel (Urtica) *
Paarse dovenetel (Lamium purpureum) *
Robertskruid (Geranium robertianum) *
Paardenbloem (Taraxacum officinale) *
Vlasbekje (Linaria vulgarum) *
Harig wilgenroosje (Epilobium hisutum) *
Gewoon biggenkruid (Hypochaeris radicata) *
Klaver (Trifolium) *
Kruiskruid (Senecio) *
Madeliefje (Bellis perennis) *

Waardplanten van rupsen

VlinderWaardplant
Groot koolwitjeKoolsoorten en andere kruisbloemigen, zoals damastbloem en koolzaad, oost-indische kers
Klein koolwitjeKoolsoorten en andere kruisbloemigen, zoals damastbloem en koolzaad, oost-indische kers
Klein geaderd witjeKruisbloemigen, zoals look-zonder-look * en pinksterbloem *
OranjetipjeLook-zonder-look *, pinksterbloem *, damastbloem en judaspenning
CitroenvlinderVuilboom * en wegedoorn *
KoninginnenpageVenkel, peen *, dille en andere schermbloemigen
Kleine vuurvlinderSchapenzuring *, veldzuring *
BoomblauwtjeVuilboom *, klimop *, heide, hulst *, wegedoorn *, vlinderstruik en kattenstaart
IcarusblauwtjeDiverse klaversoorten, zoals hopklaver *, rolklaver * en gewone rupsklaver *
DistelvlinderDiverse distelsoorten, kleine klis, kaasjeskruid en brandnetels *
AtalantaGrote en kleine brandnetel *
DagpauwoogGrote brandnetel *
Kleine vosGrote brandnetel *
Gehakkelde aureliaGrote brandnetel *, hop *, iep, aalbes *
LandkaartjeGrote brandnetel *

Wil je graag je planten op kleur kiezen? Dat kan ook!

Check het lijstje van De Vlinderstichting voor roze, paarse, rode, witte, blauwe en gele bloemen hier.

Bron: De Vlinderstichting en Een Tuin voor Bijen & Vlinders door Albert Vliegenhart.
Foto’s van De Vlinderstichting, door Kars Veling.

Plaats een reactie